Uitputtend hè, scheidsrechter spelen..

18 Jaar geleden kondigde onze directeur aan: “We gaan mediation door leerlingen invoeren.” Ze sprak niet over draagvlak binnen ons team, wel over de cursus die ze in de herfstvakantie had gedaan. Ze was zelf dus kersvers mediator, had vermoedelijk wat inspirerende contacten opgedaan en gooide het zonder gêne in de teamvergadering.
We hebben een paar middagen scholing gehad en toen ging het van start: voorjaar 2001.

En vandaag de dag (2019) werkt basisschool Louise de Coligny (Ede) nog steeds met peermediators. Iets dat zo lang al meegaat, kom daar eens om in het basisonderwijs! Kijk ik nu terug, dan ben ik verbaasd over het gegeven dat we er al zo vroeg bij waren. Een concept (er zijn er meer), waar vooral een beroep wordt gedaan op (het stimuleren van) de eigen verantwoordelijkheid van kinderen. Eén van de motto’s: ‘Uitputtend hè, scheidsrechter spelen tussen ruziënde kinderen. Wij doen het niet langer…’ En dit: ‘Laat problemen, zo mogelijk, waar ze horen. Bij de kinderen zelf.’ Afstand houden dus van hun ‘drama’, niet meegezogen worden, zodat je geen partij wordt in hun conflict.

De doelen voor het basisonderwijs liggen in de domeinen sociaal-emotionele ontwikkeling en burgerschap. Er zijn raakvlakken met het anti-pestbeleid.
Als het gaat om mediationstijlen, dan wordt er deels gewerkt aan oplossingen (evaluerende mediation) en anderzijds aan herstel van de relatie (transformatieve mediation). Dat er sprake is van empowerment, voor veel meer betrokkenen en toeschouwers dan alleen de ‘ruziemakers’, is niet moeilijk voor te stellen. Immers, voor de leerlingmediators geven de successen van het mediaten een enorme stimulans aan de eigenwaarde en de persoonlijke ontwikkeling. De toeschouwers zijn ook alle andere kinderen die de mediationvaardigheden in groep 6 krijgen aangeleerd en leren verantwoordelijk te worden voor het eigen gedrag. Ze gaan ervaren dat gedrag niet alleen door de volwassenen wordt gekeurd en gecorrigeerd, maar dat ze daarop zèlf invloed hebben.

Peermediation werkt nagenoeg hetzelfde als mediation voor volwassenen, behalve dan dat er bij aanvang geen mediationovereenkomst wordt opgesteld (wel besproken).
De 3 essentialia vrijwilligheid, neutraliteit (van de mediators) en vertrouwelijkheid* gelden evenzo.

Mediation is een betrekkelijk nieuw vakgebied. En ik vraag me steeds vaker af, kwestie van dit blog, waarom mediation niet prominenter in beeld komt, zowel in het onderwijs als in de maatschappij.
Ja, het is voor leraren onvoorstelbaar moeilijk om los te laten, om vertrouwen in leerlingen te stellen. Het wordt ze in het huidige stelsel, waarin op harde vakken wordt afgerekend, ook wel heel moeilijk gemaakt om de extra’s te doen. Peermediation past, vrees ik, in het rijtje ondergeschikte ontwikkelingsgebieden: creativiteit, cultuureducatie, muziek, sport en bewegen, dans en filosofie.
Wat een misser! Hoe gaan we burgers van morgen leren dat het niet de ander is die aanpassing behoeft, maar dat alleen de eigen rol perfect gespeeld kan worden! Dat in veel situaties mediation wenselijker is, dan het lot in handen van anderen (leraren / opvoeders) te leggen.
En burgers van nu: hoe lang nog leggen jullie je lot in de handen van derden (de rechtspraak) alvorens zelf in actie te komen?

Gelukkig, ik lees wel meer en meer over trajecten, waarbij eerst mediation moet worden geprobeerd. Zoals de leraar voorstelt aan twee partijen: ‘Zouden jullie eerst met wat hulp van mediators kunnen praten over jullie punt?’ Ik blijf voor vrijwilligheid, maar kan me ook de voordelen van het laatste zetje wel voorstellen.

Na 13 jaar (dit blog is 5 jaar geleden geschreven, maar nog altijd actueel) had ik verwacht dat mediation meer ingeburgerd zou zijn. Maar veel mensen (ook leraren!) hebben wel gehoord van, maar zijn niet in staat de werkwijze kloppend te verwoorden. Bekende tv-programma’s werken eerder averechts.
En helaas zie ik weinig publiekscampagnes die mediation promoten.

En hoe kijk jij naar de ontwikkeling van (peer-)mediation in Nederland?
Schrijf je idee hieronder. Verdiepend om van elkaar te lezen!
——————————————————————
*Een coördinator van school èn de ouders van de mediators vallen binnen de kring van vertrouwelijkheid. Dit is zo geregeld omdat het om kinderen gaat. ‘Met je ouders moet je over alles mogen praten.’ Ik heb nog nooit meegemaakt dat het vertrouwen werd beschaamd!