Hoor me!

Over kindgesprekken door mediators. 
(omwille van de leesbaarheid: het kind, hij)

Nietsvermoedende lezers zullen misschien denken dat als ouders gaan scheiden, het voor de hand ligt het kind bij een aantal zaken te betrekken. Maar dat hangt er maar vanaf. Bijvoorbeeld van de vraag in welke mate ouders nog on speaking terms zijn. Of misschien was praten sowieso niet de gewoonte in het gezin. Het karakter van het kind… En dan maar hopen dat er ‘van buiten’ aandacht en luisterende oren worden geboden. 

En ja, het zijn de ouders die uit elkaar gaan. Zij zijn verantwoordelijk voor het proces en de beslissingen. Zij verkiezen hun eigen weg te gaan en zullen liefdevolle, werkbare, kind-centrale keuzes moeten maken. Daar heeft hij recht op. Een kind is hierin geen gelijkwaardige gesprekspartner. Luisteren en zijn wensen meenemen is een tweede, zeer wenselijke stap in het geheel.

De eerste stap is uiteraard het paraplugesprek waarin beide ouders onomwonden vertellen dat ze gaan scheiden. Dat dit een haast neutraal en veilig gesprek moet zijn, is duidelijk: geen argumenten over en weer, geen spelletjes.

De zorg voor het kind wordt vastgelegd in een ouderschapsplan. Door een gesprek aan te gaan, mogelijk op initiatief van de mediator, krijgt het kind een stem, ook al zit hij verder meestal niet aan tafel. Bij het opstellen van het plan krijgt men daardoor (hopelijk) meer focus op het kind, ouders gaan meer vanuit hun ouderrol praten (en minder vanuit hun standpunten). Het gesprek kan leiden tot besluiten die beter aansluiten bij de behoeften van het kind.

En de rol van de mediator in dit geheel?
Kindgesprekken moeten de mediation dienen, ze mogen geen complicerende gevolgen hebben. In dat geval zijn kindgesprekken ongewenst. Kinderen zijn nou eenmaal niet de cliënten!
Maar het serieus nemen van kinderen raakt me steeds meer! Hoe dat komt? Misschien door mijn leeftijd, maar ook, denk ik, omdat hun talenten en wijsheid steeds zichtbaarder worden. Ik zie steeds vaker diverse uitingen van kinderen die ons iets te vertellen hebben. Ze verbazen* me steeds meer en het raakt me soms indringend.
Ook het onderwijs tracht meer in te spelen op talenten en behoeften van kinderen. En ja, hoe valt het te rijmen dat we kinderen in vele opzichten willen stimuleren tot ontplooiing en expressie (ook van meningvorming) om er bij een ingrijpende gebeurtenis als een scheiding aan voorbij te gaan? Ongewenst! Tenzij..
Er zijn verschillende Europese verdragen waarin de rechten van het kind staan beschreven. Kort gezegd staat er: ‘The right of a child to be informed, consulted and to express his or hers views.’

Daarom ouders, mijn idee:

• Vraag je mediator om kindgesprekken te voeren, als signaal dat ze (zijdelings) betrokken worden bij de mediation en vooral voor het verkrijgen van een beter ouderschapsplan.

Daarom beste collega mediator, overweeg de volgende 7 tips. 

• Geef ouders bij de intake aan dat je in beginsel standaard, op vrijwillige basis, kindgesprekken voert.
• Zie niet op tegen een kindgesprek, dat doet het kind wel voor jou! Stap er in met je hart en bedenk wat jouw kennis en wijsheid voor het kind kunnen betekenen. O ja, en andersom! Praten met kinderen doe je met alles wat je hebt!
• Wees mild met de facturen. Maak ouders die het kunnen makken duidelijk dat deze kosten de kinderen echt ten goede zullen komen. Voor wie zich de extra kosten echt niet kan veroorloven, bijvoorbeeld bij scheiden op toevoeging: maak je inzet voor de zwaksten (de kinderen) tot jouw verantwoordelijkheid en ervaar zodoende ‘best feeling’ van de dag!
• Als een kind niet wil, respecteer dat, maar vraag je ook af waarom het niet wil. Neem minimale stapjes, waarbij het kind regie behoudt. “Vind je het leuk om de kamer te zien, waar je ouders praten?”,…
• Bespreek de status van het gesprek: “Je bent geen gelijkwaardige partner, wel iemand in wie ik geïnteresseerd ben.”
• Zorg voor een aantrekkelijke omgeving. Met posters, spelletjes, brochures, speelgoed, tekengerij.
  Maak het ‘voor kinderen’, passend bij de leeftijd. Draag casual kleding.
• Je taalgebruik is eenvoudig, maar niet kinderachtig. Kinderen willen voor vol worden aangezien. Je kleine mimiek, weinig woorden, stiltes en compassie worden aangevoeld en gewaardeerd.

Als voorstander van kindgesprekken, geef ik graag de beperkingen weer die Lilian** beschrijft wanneer je als mediator geen gesprek met kinderen voert (letterlijk overgenomen):

• Als ouders zelf het gesprek goed kunnen voeren en als samenwerkende ouders kunnen functioneren.
• Het kind te jong is / eigen wensen niet kan aangeven.
• De inbedding van het kindgesprek niet goed is/ geen overeenstemming is over de status van het kindgesprek.
• Het kind bij een therapeut al input geeft voor het ouderschapsplan en beide ouders in gesprek met therapeut openstaan om ouderschapsplan aan te passen.
• Als de optie ‘kind rechtstreeks bij mediation als partij aan tafel’ een betere is.
• Ouders een gesprek met kind en mediator niet willen.
• Het kind het gesprek niet wil.
• Er sprake is van groot loyaliteitsconflict bij het kind waardoor het kind begeleiding van therapeut nodig heeft.

**Voor dit blog is gebruik gemaakt van de handout ‘Praten met kinderen in het kader van mediation.’ Van Lilian van Wesemael, uitgereikt op de gelijknamige, door haar geleide zeer boeiende studiedag van FaME op 21-01-2014. 

*Hierbij 2 links die allebei naar een TED-talk leiden.
Ze hebben helemaal niets met het onderwerp te maken.
Ze zijn bedoeld als voorbeeld van fascinerende uitingen van kinderen.
Wellicht uitzonderlijk, maar toch: wat een wijsheid.
Mocht je het BLOG niks vinden, dan heb je in ieder geval 2 mooie ervaringen!

http://www.ted.com/talks/jennifer_lin_improvs_piano_magic.html
Jennifer Lin improviseert pianomagie

http://www.academievoorlerenenontwikkelen.nl/hackschooling/
Hackschooling makes me happy: Logan LaPlante at TEDxUniversity